بصائر

فرهنگی ، سیاسی ، ورزشی ...

بصائر

فرهنگی ، سیاسی ، ورزشی ...

قدرت یابی ایران در خاورمیانه

اذعان وزیر امورخارجه عربستان به ادامه حکومت بشار اسد، پیروزی نیروهای مقاومت در نبرد با داعش در کشورهای سوریه و عراق، آزادی موصل و نابودی تدریجی داعش نشان از امپراطوری با صلابت ایران در خاورمیانه دارد.

داعش درحالی درعراق و سوریه متولد شد که پس ازانقلاب های عربی، جهان در انتظار ظهور دموکراسی هایی در خاورمیانه بود که به مدد آگاهی مردمی ایجاد خواهند شد. اما در مقابل، این ظهور داعش و تفکر داعشیزم بود که جهان را متاثر و وحشت زده کرد.

  

وقوع بحران، ضعف حکومت های مرکزی درعراق و سوریه، ناهمگونی منافع قدرت های درگیر دراین بحران و ازهمه مهمتر حمایت های مالی و معنوی همه جانبه برخی کشورهای حامی تروریسم مانند عربستان، بزرگترین و مهم ترین عوامل ظهور و ماندگاری داعش و گروه های تکفیری در منطقه بودند.
با این حال در چند سال اخیر به مدد کمک دولت های ضدتروریسم، محور مقاومت، نیروهای بسیج مردمی درعراق و سوریه و مقاومت مردمی شاهد آن هستیم که حیطه گسترده فعالیت داعش روز به روز تنگ تر و به زودی منطقه از این گروه های تکفیری پاکسازی خواهد شد.
هنری کیسینجر وزیر خارجه پیشین آمریکا و از استراتژیست های سیاست خارجی آمریکا در مقاله ای نسبت به ظهور امپراطوری ایران پس از نابودی داعش در منطقه هشدار داده است.
کسینجر در مقاله ای که درهفته گذشته بر روی وب سایت تحلیلی خود قرارداده است، آورده که شکست داعش درمنطقه به صورت تمام و کمال به نفع ایران و جبهه مقاومت خواهد بود و باید با رویکرد تحلیلی و گفتمان سازی، این نظریه را جدی گرفت.
وی می افزاید: در سراسرعراق و سوریه داعش خود را دشمن بی‌رحم تمدن مدرن اعلام کرده است و با خشونت به دنبال جایگزینی نظام‌های چندگانه بین المللی با یک امپراطوری اسلامی زیر لوای قوانین دینی است.
این اعتراف سنتی که دشمن، دشمن تو قادر است که دوست تو در نظر گرفته شود، دیگر اعمال نخواهد شد. دشمن دشمن تو درخاورمیانه کنونی نیز می‌تواند دشمن تو باشد. آنگاه خاورمیانه با بی‌ثباتی‌های عقیدتی و نیز به همان اندازه با اقدامات خاصش جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
جنگ بین الملل با داعش قادر است به عنوان یک طرح ریزی در این زمینه عمل کند. اکثر قدرت‌های غیرمذهبی سوای داعش چون ایران تشیع و کشورهای پیشرو سنی بر ضرورت نابودی این گروه اتفاق نظر دارند ولیکن تصور می‌شود چه سازمانی جانشین این گروه خواهد شد؟ ائتلافی از سنی‌ها؟ یا حوزه نفوذ تحت سیطره ایران؟
جواب به این پرسش مشخص است زیرا روسیه و ناتو از جناح مخالف پشتییانی می‌کنند. اگر قلمروی داعش تحت هدایت نیروهای سپاه پاسداران ایران یا نیروهای شیعه وابسته به آن قرار گیرد نتیجه می‌تواند تشکیل کمربند منطقه‌ای باشد که ازتهران به بیروت می‌رسد و این امر می‌تواند موجب ظهور یک امپراتوری تندرو در ایران باشد.
نویسنده عمانی در حاشیه نشست مخالفان دولت بشار اسد با عادل الجبیر وزیرامورخارجه عربستان سعودی از کشورهای عربی درگیر در بحران خلیج فارس خواست که در دادن اطلاعات به بیرون اعلام آتش بس خودداری کنند چون تا همین الان از لابلای افشاگری ها دولت قطر حتی برای عوام الناس مشخص شد که کشورهای خلیج فارس در همه بحران ها و کودتاها و شورش و جنگ ها دخالت دارند.
جلال عبدالرزاق اضافه می کند: سه میلیارد کمک برای سرنگونی قذافی، میلیاردها دلار هزینه برای سرنگونی اسد، صد میلیون دلار خرید سلاح توسط امارات متحده عربی از کره شمالی و هدیه به دشمنان حوثی ها و همچنان افشاگری ها ادامه دارد.
وی می افزاید: کشورهای عربی با این افشاگری ها خنجر را بدست خود تیز می کنند و به جلاد (ترامپ) می دهند و آن زمانی است که عرب ها با هم دوست شوند و تازه زمان محاسبه و مجازات فراخواهد رسید که دول عربی به چه حقی با تروریسم بین الملل همکاری کرده است و باید تاوان سنگینی ملت های عرب بدهند. کشورهای عربی بهتر است بجای دخالت در خارج از مرزهای خود به پریشانی های داخلی خود بپردازند.
با بیان این دیدگاه به نظر می رسد که تمام قدرت کشورهای عربی درصدد اتخاذ رویکردی جدید درخاورمیانه هستند اما به دلیل حضور جبهه مقاومت وحمایت های بی حد و حصر ایران و روسیه از دولت های سوریه و عراق، تنش های عرب-عرب نتوانسته است به پیروزی کامل برای آل سعود ختم شود.
همچنین باید دکترین جدید کشور روسیه برای حمایت هایی ایدئولوژیک از کشور سوریه وعراق و درتشویق ایران برای حضور در منطقه نیز را در نظر گرفت و این امر یک تکیه گاه استوار برای ادامه نبرد ایران اسلامی با جبهه تروریسم منطقه به شمار می آید.
در جریان ملاقات رهبران آمریکا و روسیه در حاشیه اجلاس جی بیست، 'ولادیمیر پوتین' رئیس جمهور روسیه و 'دونالد ترامپ' رئیس جمهور آمریکا درباره موضوعات مختلفی با هم تبادل نظر کردند. اجرای آتش بس در سوریه که از 18 تیر 1396 به اجرا گذاشته شد از جمله مسائل مورد بحث آنان بود.
علی رغم اینکه مواضع روسیه و اتحادیه اروپا در مورد مسائل خاورمیانه بیشتر شبیه هم است تا مواضع آمریکا و روسیه، اما واشنگتن و مسکو همچنان در حل مشکلات خاورمیانه شرکای کلیدی یکدیگر محسوب می شوند.
باید اعتراف کرد که اتحادیه اروپا در خاورمیانه بازیگر کاملا مستقلی نیست. با وجود اینکه آمریکا نقش اصلی سیاسی در خاورمیانه را بازی می کند، اما اتحادیه اروپا نیز می تواند با استفاده از ابزارهای اقتصادی و حقوق بشری که در اختیار دارد، نقش مفیدی در این منطقه ایفا نماید.
در تیرماه امسال، شورای روابط بین المللی روسیه و نماینده اتحادیه اروپا در روسیه جلسه ای تخصصی با هدف بحث درباره اهمیت خاورمیانه در روابط روسیه و اتحادیه اروپا برگزار کردند. موضوع جلسه این بود که آیا خاورمیانه فرصتی برای همکاری طرفین است یا عامل مشاجره بین دو طرف؟
به نظر می رسد کشورهای عضو اتحادیه اروپا در ماه های اخیر به اجماع در خصوص سوریه و به طور کلی خاورمیانه نزدیکتر شده اند. در فرانسه بسیاری از کارشناسان بر این باورند که انتخاب 'امانوئل ماکرون' به عنوان رئیس جمهور فرانسه فرصتی تازه برای همکاری با روسیه در خاورمیانه پدید آورده است. تحلیل های مورد بحث براساس این واقعیت است که امانوئل ماکرون برکناری 'بشار اسد' از قدرت را پیش شرط اساسی همکاری با روسیه در خاورمیانه نمی داند.
با توجه به اتحاد تاریخی نیروهای سیاسی در شماری از کشورهای اتحادیه اروپا از جمله فرانسه، آلمان و هلند می توان از شرایط پیش آمده برای بهبود روابط بین روسیه و اتحادیه اروپا در مورد خاورمیانه و همچنین مسائل دیگر استفاده کرد.
اگربه بقیه مناطق خاورمیانه نگاهی بیندازیم خواهیم دید که روسیه و اتحادیه اروپا در افغانستان منافع مشترکی دارند. به طوریکه هر دو طرف خواهان اطمینان از امنیت و ثبات دراین کشور و مبارزه با قاچاقچیان بومی مواد مخدر هستند. همکاری در افغانستان می تواند آغازی برای تعامل گسترده تر بین روسیه و اتحادیه اروپا برای حل دیگر مشکلات خاورمیانه باشد. هر دو طرف معتقدند که صرفاً یک راه حل نظامی منجر به حل مشکلات در سوریه و لیبی نخواهد شد.
با این وجود، همچنان موانع بسیاری در برابر همکاری گسترده بین روسیه و اتحادیه اروپا وجود دارد. به خصوص مسئله اوکراین موجب دلخوری طرفین از یکدیگر و نگرانی بابت امکان همکاری در مورد مشکلات خاورمیانه شده است.
علاوه بر این، طرف اروپایی به طور کامل منطق پشت سیاست روسیه درخاورمیانه را درک نمی کند. کارشناسان و سیاستمداران اروپایی دقیقا نمی دانند که آیا روسیه می خواهد همه تلاش های غرب را نابود کند (این نظریه، نظریه غالب در غرب است) ویا مسکو واقعا به دنبال آن است که نقش ضامن را در حل این مناقشات ایفا کند.
از طرفی با توجه به اینکه اتحادیه اروپا در منطقه دربند 94 دکترین جدید کشور روسیه در رابطه با به ایران اشاره شده است وآورده شده که روسیه خط مشی توسعه همه جانبه همکاری با ج.ا.ایران را دنبال می‌کند و همچنین در اجرای مداوم برجام متناسب با تصمیمات شورای حکام آژانس انرژی اتمی می‌کوشد.
هرچند که نمی توان انتظار داشت با از بین رفتن داعش، تفکر تکفیری و داعشیزم به مثابه ایدئولوژی خطرناک نوظهور نیز به پایان خود برسد اما به نظر می رسد که شرایط جدید برمنطقه حاکم خواهد شد. شرایطی که چندین سال بحران و درگیری در دو کشور عراق و سوریه مانع از ثبات منطقه ای و روال عادی آن شده بود.
فعالیت های رسانه ای داعش بیش ازهرچیزی جهان را متوجه جنایت های آن و ظهور چنین پدیده ای نمود که وحشت را در سرتاسر منطقه و جهان گسترد. این مشکل عمدتا باید توسط حکومت های مرکزی دو کشور عراق و سوریه حل می شد اما ناتوانی و ضعف این دو حکومت منجر به اعلام تشکیل دولت اسلامی از سوی داعش و وحشت آفرینی بیشتر شد.
بر همین اساس پای قدرت های منطقه ای به این بحران باز شد که برخی همچون ایران بر اساس دفاع از مرزهای خود و نیز درخواست عراق و سوریه و برخی نیز چون عربستان برای بهره برداری از فرصت پیش آمده در راستای رقابت های منطقه ای خود با ایران به این موضوع وارد شدند.
ناهمگونی منافع و نیز حمایت هایی که از سوی عربستان از گروه های تکفیری می شد موجب لاینحل ماندن موضوع، ادامه حیات داعش و درنهایت باز شدن پای قدرت های فرامنطقه ای همچون آمریکا، اروپا و روسیه به بحران شد.
تحت این شرایط اضلاع ناهمگون بحران بیشتر شده و روند مبارزه با داعش پیچیده تر شد. اما در نهایت این گروه با فاکتورهای ذکر شده درمقدمه بحث روبه اضمحلال کشیده شد. هرچند تفکر داعشی تا مدت ها در جهان باقی خواهد ماند.
اگر تحولات به همین منوال ادامه داشته باشد، بشار اسد پس ازچند ماه می تواند پیروزی خود علیه عناصر مسلح، ارتش آزاد سوریه و داعش را اعلام کند. درست است که اگر دخالت های روسیه، ایران و حزب الله نبود، این پیروزی محقق نمی شد، اما مهم این است که اسد باز خواهد گشت و سپس از نو شروع خواهد کرد.
ارتش محلی درعراق نیز حلقه محاصره علیه داعش را درموصل تنگ تر کرده و بر رسیدن به هدفش اصرار دارد و در حالی که از حمایت خارجی ائتلاف ضد داعش در هوا و نیروهای پیشمرگ در زمین برخوردار است، با صبر وقدرت، برنامه خود را اجرایی می کند. این در حالی است که حمایت اصلی از سوی ایران صورت می گیرد و این کشور از نیروهای شیعی در عراق حمایت مالی و نظامی و تسلیحاتی می کند.
هراندازه عملیات آزاد سازی موصل پیشروی داشته است، صداها در عراق برای ادغام نیروهای شیعی در ارتش عراق بالاتر می رود. پارلمان عراق طی روزهای اخیر خواستار این مساله شدند و بدین گونه است که ایران به جایی رسیده است که ارتش عراق را اداره می کند؛ ارتشی که آمریکا آن را پس از سقوط صدام و بازداشت و اعدام وی در سال 2004 ساخته است.
درلبنان نیز «سعد الحریری» و همراهان وی پس از دو سال مخالفت شدید با انتخاب میشل عون(نامزد حزب الله در انتخابات ریاست جمهوری لبنان) بالاخره تسلیم حزب الله و سید حسن نصرالله شدند و با انتخاب وی موافقت کردند.
در یمن نیز ارتباطات بین دولت و حوثی ها افزایش یافت و سپس امور یمن به دست حوثی ها افتاد و دستآوردهای سیاسی و میدانی زیادی کسب کردند. درهمه این محورها-سوریه، عراق، لبنان و یمن- در می یابیم که پیروزی از آن طرف هایی است که ایران از آنها حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی می کند و در عین حال، طرف های بازنده طرفدار عربستان هستند.
پیروزی های منطقه ای ایران در مقابل عربستان به چند عامل بر می گردد و باعث می شود که کفه ترازو به نفع ایران باشد که مهمترین آن نقش سازنده و مهم روسیه برای اسد، همپیمان ایران است.
درمقابل آمریکا درموضع متزلزلی قرار دارد و به تعهدات خود در تسلیح معارضان سوری-همپیمان عربستان- و تجهیز آنها به سلاح های پیشرفته ضد هوایی و اجرا کردن تهدیدات خود علیه اسد درصورت استفاده وی از سلاح های شیمیایی، پایبند نیست. پوتین از اسد و ایران با تمام قوای خود از دمشق حمایت می کند، این در حالی است که ترامپ، عربستان و همپیمانان آن را رها می کند. «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان روز یکشنبه هفته گذشته خطاب به مخالفان سوری گفت که باید با واقعیت باقی ماندن بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در قدرت کنار بیایند.
به گزارش ایرنا، «احمد العسروای» عضو هیات عالی مذاکره کننده مخالف سوریه گفت که «عادل الجبیر» وزیر خارجه عربستان در گفت و گو با هیات عالی مخالفان سوری گفته است که مساله کنار رفتن بشار اسد رئیس جمهوری سوریه از قدرت یا باقی ماندن او در قدرت، یک مساله داخلی بوده و به خود سوری ها مربوط می شود.
الجبیر همچنین با بیان اینکه عربستان از دستیابی به راه حل سیاسی در سوریه حمایت می کند، گفت: رویکرد جامعه جهانی پس ازعملیات تروریستی سال گذشته در پاریس پایتخت فرانسه که منجر به کشته شدن ده ها تن شد، تغییر کرده و مبارزه با تروریسم به اولویت اول تبدیل شده است.
به گفته عسروای، الجبیر همچنین از تصمیم هیات عالی مخالفان سوری درباره تشکیل کمیسیونی متشکل از اعضای این هیات برای ادامه رایزنی ها با قاهره و مسکو استقبال کرد. وزیر خارجه عربستان همچنین خطاب به مخالفان سوری اعلام کرد که عملیات سیاسی در سوریه نیازمند مذاکرات مستقیم با دمشق است.

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.