پای یک میانجی جدید در میان است/ دوحه، تهران و ریاض را آشتی می دهد؟
پیشدستی امیر قطر برای تبریک عید قربان به رئیس جمهوری ایران آن هم در اوج تنش سیاسی میان تهران و ریاض بر سر اتفاقات مراسم حج در سال گذشته و عدم حضور حجاج ایرانی در مراسم امسال و همچنین ماجرای سفارت عربستان، نشانه های مثبتی به همراه دارد.
برخی از تحلیلگران بر این باورند که امیر جوان قطر فرصت را برای نشان دادن حسن نیت دوحه در قبال تهران مغتنم شمرده است و با در نظر گرفتن عواقب تشدید این تنش ، به دنبال میانجگری میان تهران و ریاض است. برخی دیگر نیز معتقدند دوحه که از مدتها پیش از عربستان فاصله گرفته بود اکنون به دنبال نزدیکی روابط و تعمیق و گسترش آن با تهران است.
روحانی در این گفت وگوی تلفنی که عصر روز دوشنبه انجام گرفت با تاکید بر ضرورت همکاری میان کشورهای منطقه به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، گفت: مسایل منطقه باید توسط کشورهای منطقه و تنها از طریق مذاکره سیاسی، گفت و گو و مفاهمه، حل و فصل شوند. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر نیز در این تماس تلفنی با تبریک عید سعید قربان به رییس جمهور، دولت و ملت ایران گفت: روابط ایران و قطر پیوسته روابطی تاریخی و صمیمانه بوده و ما همواره از گسترش و تعمیق همکاری میان دو کشور در همه عرصه ها استقبال می کنیم و به دنبال روابطی ویژه و متمایز با تهران هستیم.
دوحه، به دنبال میانجگری یا روابط ویژه با تهران!
قطر یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است، این کشور همچنین میزبان یکی از اصلی ترین پایگاه های نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه است.
قطر به عنوان یکی از ثروتمندرین کشورهای جهان در چند سال اخیر پس از روی کار آمدن شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی در سال 2013، وارد عرصه جدیدی از روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای منطقه به ویژه ایران شد، دوحه امروز یکی از متحدان اصلی آنکارا محسوب می شود، با روسیه درباره آینده بشار اسد هم نظر است و با تهران و مسکو درباره حضور نظامی روسیه در سوریه در یک جبهه قرار دارد.
پس از ماجرای حمله افراد خودسر به سفارت عربستان در تهران، برخی از کشورهای عربی به حمایت از ریاض، سطح روابط دیپلماتیک خود با تهران را به سطوح مختلف کاهش دادند، قطر اما در ششم ژانویه سفیر خود را از تهران فراخواند، اما اقدام به قطع روابط دیپلماتیک با ایران نکرد. اقدامی که نشان می دهد دوحه منافع ملی خود را بر تعارضات موجود میان دو رقیب بزرگ منطقه ای ترجیح داده و به دنبال بهره برداری و پیشبرد منافع خود در سایه این اختلافات است.
از سوی دیگر این نگاه نیز وجود دارد که قطر بر خلاف سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ایران را جزئی از حل معمای امنیتی منطقه می داند. چرا که قطر در سال 2010، قراردادی را با تهران در زمینه مبارزه با تروریسم و افزایش همکاری های امنیتی به امضاء رساند و چهار سال پیش نیز قطر تنها عضو شورای امنیت بود که به قطعنامه 1969 علیه ایران رای منفی داد.
در شرایط کنونی به نظر می رسد قطر از یک سو به دنبال کاهش تنش ها با عربستان، جلوگیری از تشدید تنش میان تهران و ریاض و همچنین نشان دادن حسن نیت خود به تهران است، به عبارت دیگر دوحه تلاش می کند از یک سو توازنی را میان خود و دو کشور مهم منطقه ایحاد کند و از سوی دیگر با میانجگری از تشدید تنش ها میان ریاض و تهران نیز جلوگیری کند. تلاشی که از زمان موضوع سفارت عربستان در تهران آغاز شد و اکنون با تماس تلفنی امیر قطر نیز بار دیگر دیده شد.