نقاط راهبردی عربستان و ترکیه در صورت تقابل نظامی با ایران کارشناس روس: عربستان قطعا در رویارویی نظامی، از ایران شکست می خورد

خبرگزاری میزان- مثلث ایران، عربستان و ترکیه به عنوان قدرت های منطقه ای سعی دارند شکاف های موازنه قدرت را در خاورمیانه به نفع خود پر کنند. در حال حاضر سه ضلع این مثلث در حال کنش و واکنش فعال در برابر یکدیگر قرار دارند. ایران و عربستان تقریباً در همه بحران های عربی کنونی مقابل یکدیگر قرار گرفته اند و سعی در محدود کردن نقش طرف مقابل دارند و این در حالی است ایران و ترکیه اغلب نقاط تفاهم مشترکی در بحران ها بجز سوریه دارند.

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری میزان؛ در دو ضلع دیگر مثلث، یعنی ترکیه و عربستان، تفاهم تاکتیکی در مرحله گذار و تقابل پنهان در مرحله ساختارسازی وجود دارد. ترکیه تلاش می کند از فضای تحولات منطقه برای تثبیت رهبری خود در منطقه استفاده کند. در مقایسه با عربستان، ایران امکان رقابت تعاملی بیشتری را با ترکیه در منافع دراز مدت در مرحله ساختار آینده نظام های سیاسی عربی دارد.

یک خبرگزاری تحلیلی روس به اشاره به اقدام نظامی عربستان سعودی در یمن، نوشته است که ریاض در حال اجرای طرح‌های واشنگتن است، اما باید بداند که در صورت رویارویی نظامی با ایران، قطعا شکست تازه‌ای را در کارنامه خود ثبت می‌کند.

  "پتر لووف"، کارشناس روس در مسائل بین‌الملل، می گوید عربستان به‌زودی خواهد فهمید که تسلیحات مدرن گران‌قیمت که به ارزش ده‌ها میلیارد دلار پول نفت از ایالات متحده خریداری کرده، هیچ‌گونه پیروزی برای ریاض به ارمغان نمی‌آورد. عربستان وارد جنگی تمام‌عیار شده است، جنگی که پیروزی نظامی در آن غیرممکن است، چراکه این جنگ نیازمند به زمان طولانی و هزینه‌های مالی فراوان است و از طرف دیگر تهران از قدرت نظامی بسیار بالایی برخوردار است و موشک‌های ایران قادر به منهدم کردن هرگونه هدف در خاک شبه‌جزیره عربستان هستند. علاوه بر این در صورت کاهش قیمت نفت، عربستان با کسری بودجه بزرگی مواجه خواهد شد که درنهایت به‌جز شکستی دیگر چیزی برای خاندان آل سعود در بر نخواهد داشت.

به عقیده این کارشناس روس، جنگ یمن نشان داد که عربستان بدون حمایت نظامی آمریکا نمی‌تواند در خاورمیانه نقش تأثیرگذاری داشته باشد. بنابراین تا زمانی که ریاض رویکرد سیاست خارجی خود را نسبت به ایران، عراق، سوریه و یمن تغییر ندهد، هیچ‌گونه موفقیتی در عرصه بین‌الملل به دست نخواهد آورد. از طرفی دیگر شاه سلمان در حال حاضر به نفع ترکیه و قطر عمل می‌کند. این در حالی است که ملک عبدالله به طرز ماهرانه این دو کشور را دور می‌زد. هر شهروند سعودی بر این امر واقف است که هرگونه فعالیت در راستای منافع قطر با منافع ملی عربستان منافات دارد و درنهایت عربستان جایگاهی در عرصه بین الملل و منطقه به دست نخواهد آورد. از طرف دیگر شاه سلمان در حال حاضر به نفع ترکیه و قطر عمل می‌کند. این در حالی است که ملک عبدالله به طرز ماهرانه این دو کشور را دور می‌زد. هر شهروند سعودی بر این امر واقف است که هرگونه فعالیت در راستای منافع قطر با منافع ملی عربستان منافات دارد. درنهایت عربستان سعودی به دلیل عدم توانایی در حل‌وفصل بحران یمن، در چشم متحدان خود به‌شدت تحقیرشده است.

نقاط راهبردی عربستان

منطقه استراتژیک نجران از سه منظر با بقیه خاک عربستان متفاوت است و به عبارت دقیق تر می توان آن را گسل های غیرفعال زلزله ای خواند که در صورت تحریک آن می تواند زلزله ای مهیب را در داخل اراضی عربستان پدید آورد. پیشینه تاریخی این منطقه و پیوندهای قبیله ای و فرهنگی آن با یمن، اکثریت شیعه (اسماعیلی) این منطقه و مخالفت آنان با نظام وهابیت حاکم بر ریاض و بالاخره موقعیت جغرافیایی و ژئوپلتیک آن به نوعی است که شاید بتوان آن را یکی از حساس ترین و آسیب پذیرترین نقاط قلمرو حاکمیت آل سعود دانست.

جمهوری اسلامی ایران به دلیل آنکه در یکی از مناطق پنج‌گانه استراتژیک جهان واقع شده و هم‌چنین به لحاظ اهداف، علائق و منافع جهانی و نیز چالش‌ها و تهدیدات موجود، جزء کشورهایی است که به شدت نیازمند شناخت کشورهای پیرامونی خویش و دیگر کشورهای مهم بازیگر صحنة نظامی بین‌المللی است.

در تقسیم بندی سیاسی-جغرافیایی کشور عربستان، بزرگ ترین واحد تقسیم بندی "منطقه" می باشد که به نوعی معادل ایالت در کشورهای فدرال می باشد. منطقه نجران، یکی از مناطق (ایالت) 13گانه قلمرو آل سعود است که از نظر تاریخی آخرین منطقه ای بود که به قلمرو حاکمیتی عربستان ضمیمه شد. این منطقه حدود 360هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و از این حیث، یکی از وسیع ترین مناطق شبه جزیره محسوب می شود. بافت کوهستانی آن به نوعی دروازه و مرز بیابان های داخلی حجاز به حساب می آمده و هم اکنون نیز بخش مهمی از آب شبه جزیره از این منطقه تأمین می شود. "سد وادی نجران" در این منطقه، چهارمین بزرگ ترین سد شبه جزیره حجاز است و علاوه بر تأمین آب منطقه نجران، نیروگاه برقی حاشیه سد را تغذیه می کند که برق تولیدی این نیروگاه علاوه بر نجران در شبکه برق دو منطقه مجاور نیز توزیع می شود.

منطقه نجران از نظر جغرافیایی، یکی از مناطق کوهستانی جنوب شبه جزیره به حساب می آید که با توجه به ارتفاع بالای آن نسبت به مناطق شمالی، اشراف خوبی بر مناطق مرکزی شبه جزیره دارد.

هم چنین این منطقه، دروازه استان حضرموت به کشور یمن می باشد. استان حضرموت، یکی از اصلی ترین استان های تحت نفوذ القاعده در یمن می باشد. حضرموت، همچنین دروازه ارسال کمک های نظامی زمینی آل سعود به ضدانقلاب و مخالفان انصار الله به حساب می آید. در صورت تهدید امنیت نجران، ارسال تسلیحات و سربازان جنایی برای آل سعود بسیار مشکل خواهد شد.

هنوز در مورد اهداف حمله موشکی انقلابیون یمن به نجران نمی توان قضاوت نهایی داشت؛ اما می توان احتمال بسیار بالایی داد که منطقه هدف برای موشک زنی، به صورت هوشمندانه برگزیده شده باشد. حتی اگر موشک های یمنی برد بالایی برای هدف قرار دادن مناطق مرکزی آل سعود را نداشته باشند، باز هم مناطقی مانند عسیر و جازان و شهرهایی مانند ابحا بیش تر در دسترس بودند و باید در مورد علت حمله به نجران ابعاد بیش تری را در نظر گرفت.

قوار، قطیف و احساء از جمله نقاط استراتژیک و نفتی ضربه پذیر عربستان است.

شهری است در استان شرقی عربستان سعودی. «شهر قَطیف» یکی از شهرهای تاریخی کرانه‌ای عربستان و واحه‌ای است در کرانهٔ باختری خلیج فارس واقع شده‌است. خط لوله نفت تاب لاین که از ظهران می‌آید از این شهر می‌گذرد سپس به اردن، سوریه و لبنان می‌رسد. این شهر در استان احساء واقع شده‌است، دارای واحه‌های گستردهٔ نخل خرما است، و بهترین خرمای منطقه از این نخلستان‌ها تهیه می‌شود. شهر قطیف از شهرهای قدیمی عربستان است و تاریخش به دوران قبل از اسلام می‌رسد. شهر قطیف در شمال بندر دمام و در جنوب باختری بندر مهم نفتی رأس تنوره قرار دارد.

احساء (به عربی: محافظة الأحساء ) در گویش محلی (الحَسا)، نام شهرستانی است در کشور عربستان واقع در شبه جزیره عربستان است. شهر احساء مرکز این شهرستان است، که یکی از شهرستان‌های استان شرقی در عربستان سعودی است. این شهرستان یکی از بزرگترین شهرستان‌های کشور عربستان است. مساحت تقریبی این استان در حدود ۵۳۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع است، که تقریباً یک‌چهارم مساحت کشور در بر می‌گیرد.

تقابل نظامی ایران و آل سعود

هشدار کم سابقه حضرت امام خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی و فرمانده کل قوا به مقامات سعودی مبنی بر اینکه "در صورت کوچکترین بی حرمتی به حجاج ایرانی و عدم بازگشت پیکر مطهر جانباختگان ایرانی حادثه منا، پاسخ ایران سخت و خشن خواهد بود"، کارشناسان سیاسی و نظامی جهان را وادار به فکر کردن در مورد تهدید ایران در صورت عملی شدن و ابعاد این ماجرا شدند.

با این وجود بخشی از گمانه زنی ها درباره ابعاد این پاسخ سخت و خشن در صورت اراده ایران را می توان به شرح ذیل بیان کرد:

1ـ یکی از اساسی ترین ابهامات استراتژیک مقامات اطلاعاتی و اندیشکده های نظامی غربی تاکنون عدم اطلاع و پیش بینی دقیق اقدام ایران در صورت استفاده و اراده از اقدامات خشن و سخت بوده است. این ابهام به گونه ای بوده است که مقامات اطلاعاتی غربی به همین دلیل ابزار جنگ علیه ایران را گزینه نامناسب می دانند. بر این اساس به اعتقاد این مقامات از آنجایی که ابعاد پاسخ خشن و سخت ایران بر هیچ دستگاه اطلاعاتی در دنیا قابل محاسبه و پیش بینی نیست، آینده و نتیجه عصبانی کردن ایران برای پاسخ خشن قطعا قابل تصور نیست. ضمن اینکه این ابهام به تنهایی یک ترس و وحشت استراتژیک در جبهه مقابل ایران در منطقه ایجاد کرده است.

2ـ برخی تحلیلگران معتقدند ایران در ۳۵ سال گذشته اشراف اطلاعاتی بسیار مناسبی نسبت به ابعاد بسیار پنهان "اطلاعات داخلی" و شناسایی شخصیت های تاثیرگذار، موارد اختلافی، نقاط آسیب پذیر... و خاندان آل سعود جمع آوری کرده است. اما نکته قابل تامل این است که ایران تاکنون- همچنان که رهبر معظم انقلاب نیز تاکید کردند به علت رعایت حرمت برادری اسلامی و مصالح جهان اسلام- بنا به استفاده از آن را نداشته است. این در حالی است که قدرت اطلاعاتی عربستان نهایتا در استفاده ابزاری از گروه های تروریستی در برخی مناطق مرزی کشور خلاصه شده و البته سقف آن کم و بیش پر شده است. ایران در این زمینه هنوز اراده عمل برای استفاده از این اطلاعات فوق سری را نداشته است. در صورت شکل گیری این اراده – که به نحوه رفتار این روزهای مقامات عربستان، بستگی دارد- ابعاد قدرت اطلاعاتی ایران در این زمینه قطعا جهان را شگفت زده خواهد کرد.

3ـ دستگاه های اطلاعاتی غربی معتقدند در صورت اراده ایران برای استفاده از توان موشکی در همان روزهای اول بسیاری از پادگان های نظامی در اطراف خود را منهدم خواهد کرد. اما نکته مهمتر این است که ایران در اطراف خود می تواند، نقطه زنی موشکی داشته باشد. به تعبیر دیگر ایران قادر خواهد بود هر نقطه حساس را در اطراف خود به راحتی منهدم کند. این نقاط تنها شامل مراکز نظامی نخواهد بود و بلکه مکان هایی را در بر خواهد گرفت که محل حضور مقامات عالی سیاسی و تصمیم گیر یا نقاط استراتژیک اقتصادی جامعه هدف است.

4ـ در حوزه جنگ سایبری ایران به اذعان منابع غربی یک از قدرت های اول جهانی است. ابعاد قدرت سایبری ایران به قدری گسترده بوده که برخی منابع غربی چند سال قبل از کار افتادن هزاران کامپیوتر در شرکت های نفتی عربستان را به ایران ربط داده اند. موضوعی که البته هیچ وقت مقامات ایران درباره تایید و رد آن اظهار نظر رسمی مطرح نکرده ولی متخصصان صاحب نام سایبری در جهان معتقدند که قدرت سایبری ایران فراتر از این مسأله نیز می تواند باشد.

5ـ ایران در سالهای اخیر در جبهه های مختلفی رسما در حال جنگ نیابتی علیه عربستان بوده است. نکته قابل تامل آن است که ایران تاکنون در تمام این جنگ های نیابتی توانسته شکست های سنگینی به نمایندگان نیابتی سعودی تحمیل کند. اما بخشی از این جنگ نیابتی همانند یمن در کنار مرزهای عربستان شکل گرفته است. تاکنون اراده در این جنگ های نیابتی کشاندن به داخل خاک عربستان نبوده است. برخی گمانه زنی های تحلیلی این مسئله را تایید می کند که اگر ایران بخواهد به طور مثال در یمن پاسخ خشن و سخت بدهد، عربستان به شدت در جغرافیای داخلی خود دچار مشکل خواهد شد.

ایران در بالا بردن تبعات جنگ نیابتی توسط عوامل نیابتی خود تنوع گزینه را در اختیار دارد. این تنوع هم اینک یمن، عراق، لبنان و سوریه را شامل خواهد شد که مقابله با آن پیش بینی و مقابله را برای آل سعود سخت پیچیده خواهد کرد. البته برخی کارشناسان پیش بینی می کنند که ایران می تواند جبهه جدیدی از جنگ نیابتی را در صورت اراده بر علیه عربستان اداره کند که ابعاد ایجاد این جبهه جدید و عمق آن قطعا می تواند دردناک تر از بقیه جنگ های نیابتی فعلی باشد.

6ـ نهایتا اینکه برخی تحلیلگران که از توانمندی های ایران در صورت اراده برای پاسخ خشن و سخت آگاهی دارند، معتقدند که ابعاد پاسخ سخت و خشن ایران به عربستان به گونه ای خواهد بود که نهایتا هم موازنه قدرت در منطقه و هم معادلات و نظم منطقه ای و صدالبته حتی در محیط داخلی آل سعود را به هم خواهد زد.

پایگاه‌هاى نطامى در عربستان

پایگاه هوایى ـ دریایى ظهران: این پایگاه در عربستان سعودى قرار دارد و در اختیار آمریکاست . در  ضمن کشور آمریکا از تسهیلات دریایى بندر جبل نیز استفاده مى کند.

پایگاه دریایى السفانیه: این پایگاه در خاک عربستان قرار دارد و قراربود در کشور عربستان و آمریکا بطور مشـترک از آن استفاده کنند. ایجاد این پایـگاه از سال 1980 آغاز شد.

پایگاه هوایى حفرالباطن: این پایگاه در شمال شرقى حجاز واقع شده و مرکز پرواز هواپیماهاى آواکس است.

نقاط راهبردی ترکیه

پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۵۶۲ کیلومتر مربع است. ترکیه کشوری کوهستانی و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک مستطیل است که از سوی خاور و باختر امتداد یافته‌است. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حسّاس‌ترین مناطق جهان، دارای موقعیّت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه جنوب باختر آسیا و اروپا به شمار می‌آید و کشورهای بسیاری، به ویژه ایران از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده می‌کنند. دو تنگهٔ راهبردی بسفر و داردانل در اختیار ترکیه است.

تنگه بُسفُر یا تنگه بوسفور باریکه آبی در کشور ترکیه است که دریای سیاه را به دریای مرمره می‌پیوندد. این تنگه دو قاره اروپا و آسیا را از یکدیگر جدا می‌کند. شهر استانبول در دو طرف این تنگه قرار دارد.

طول متوسط بُسفُر در حدود سی کیلومتر و عرض آن میان حدّ تقریبی ۷۰۰ تا ۳۵۵۰ متر است. در مرکز این آبراه یک جریان تند (سه کیلومتر و نیم در ساعت) در جهت دریای سیاه به دریای مرمره وجود دارد، ولی در زیر سطح آب جریان دیگری در جهت مخالف در دو سوی آبراه وجود دارد. از مواضع عمده‌ای که در دو سوی تنگه واقع است می‌توان این‌ها را ذکر کرد: بشیکتاش، روم‌ایلی حصاری، پاشا باغچه‌سی، آناطولی حصاری، اسکودار.

داردانِل تنگه‌ای است باریک در شمال غربی ترکیه که دریای اژه را به دریای مرمره پیوند می‌دهد.

این تنگه در ۴۰°۱۳′شمالی ست. تنگه ۶۱ کیلومتر (۳۸ مایل) درازا دارد اما تنها ۱٫۲ تا ۶ کیلومتر (۰٫۷۵ تا ۴ مایل) پهنا دارد. ژرفای آن ۵۵ متر (۱۸۰ پا) است که تا ۸۲ متر (۳۰۰ پا) نیز می‌رسد. در فارسی این مکان با نام‌های تنگه داردانل و نیز تنگه چاناق‌قلعه شناخته می‌شود. در جنگ جهانی اول این منطقه اهمیت راهبردی یافته و نبرد پرتلفات گالیپولی در آن اتفاق افتاده‌است.

تقابل نظامی ایران و ترکیه

دکتر حسین علایی، کارشناس مسائل استراتژیک و رئیس پیشین ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای دیپلماسی ایرانی می گوید: ژئوپولیتیک ترکیه موقعیت و جایگاه ویژه ای به این کشور در تعاملات منطقه ای و بین المللی داده است؛ ترکیه به 3 منطقۀ استراتژیک خاورمیانه، قفقاز و اروپا مشرف است. این وضعیت خاص ترکیه به این کشور اجازه می دهد در سیاست های امنیتی و دفاعی اروپا، آمریکا و ناتو جایگاه ویژه ای پیدا کند. ترکیه نیز در این میان تلاش می کند سهم خود را در تعاملات با طرف غربی در منطقه اطراف خویش بدست آورده و به یک قدرت منطقه ای در نظم جدید بین المللی تبدیل گردد. نصب سپر دفاعی و موشک های پاتریوت در این کشور نیز در سایۀ تحولات خاورمیانه قابل ارزیابی است.

نیروهای مسلح ترکیه متشکل از نیروی هوایی، نیروی زمینی، نیروی دریایی، گارد ساحلی و ژاندارمری است. ترکیه بعد از عضویت در ناتو نیروهای مسلح خود را نیز نوسازی کرد و در سال 1980 دومین تجدید ساختار خود را شروع کرد. ارتش ترکیه دومین ارتش بزرگ عضو ناتو پس از ایالات متحده آمریکا از لحاظ تعداد اعضاء رسمی و سرباز است. براساس اطلاعات منتشر شده در سال 2011 توسط سازمان سیا و کتابخانه کنگره آمریکا ، هم اکنون ترکیه از نظر توان نظامی در رده ششم قدرت های نظامی جهان قرار دارد.

این کشور هم اکنون دارای 612 هزار و 900 عضو فعال نظامی است و تعداد نیروهای ذخیره فعال این کشور 429 هزار نفر است. نیروی زمینی ترکیه دارای 4246 دستگاه تانک، 6592 دستگاه نفربر، 1838 عراده توپ خود کششی، 1419 عراده توپ قابل حمل بر روی خودرو، 559 سامانه پدافند موشکی، 7574 خمپاره انداز، 47546 راکت ضد تانک، 5547 سامانه پدافند هوایی و 24906 وسیله نقلیه لجستیکی است. نیروی هوایی ترکیه نیز دارای 600 فروند جنگنده و هواپیما، 874 فروند هلیکوپتر و 99 فرودگاه عملیاتی است. نیروی هوایی ترکیه یک از بزرگترین نیروها در جهان و از سریعترین نیروهای هوایی در ناتو است. نیروی هوایی ترکیه شامل 60 هزار نظامی و در حدود 600 جنگنده می باشد که عبارتند از 240 فروند F-16C/D و 175 فروند F-4E و 44 فروند RF-4E  و حدود 140 فروند F-5A/B که همگی مدرنیزه شده و در شرایط کاملا عملیاتی قرار دارند.

از بعد توان هوایی، کفه ترازو به نفع ترکیه سنگینی می کند و در صورت بروز جنگ اف-16 و فانتوم های این کشور می توانند خطرناک ظاهر شوند. باید توجه زیادی بر روی ترکیه کرد زیرا این کشور علاوه بر این توان،  میزبان صدها جنگنده خارجی و نیز 90 بمب هسته ای 250 کیلوتنی است.

اما نکته مهم اینکه برای مقابله با این کشور می تواند از انواع MiG-29  وSu-30  و Su-24  به تعداد انبوه خریداری و استفاده کرد. نیروی دریایی ترکیه نیز دارای 265 فروند کشتی، هشت بندر، 16 زیر دریایی، 937 قایق نظامی گشت زنی، 19 ناوچه و 108 قایق جنگی خشکی آبی است نیروی دریایی ترکیه دارای ناو هواپیمابر و ناوشکن نیست. ارتش ترکیه تقریبا مدرن میباشد و از نظر کمی بزرگترین ارتش اروپایی محسوب می شود. استعداد انسانی این ارتش 4 برابر انگلیس بوده و می تواند برای ایران تهدیدی تقریبا خطرناک باشد. ایران از نظر فناوری نظامی آشکارا بر ترکیه برتری دارد.

انتهای پیام/